BÀI ĐỌC I: Cv 15, 1-6
Trong những ngày ấy, có mấy người từ Giuđê đến dạy bảo các anh em rằng: “Nếu anh em không chịu cắt bì theo luật Môsê, thì không được cứu độ”. Do đó, Phaolô và Barnaba đã tranh luận gắt gao với họ. Bấy giờ người ta quyết định là Phaolô và Barnaba và một ít người khác thuộc phe họ lên Giêrusalem gặp các Tông đồ và niên trưởng để xin giải quyết vấn đề này. Các ngài được giáo đoàn tiễn đưa, và khi đi ngang qua Phênixê và Samaria, các ngài kể lại việc dân ngoại trở lại khiến mọi anh em đầy hân hoan. Khi đến Giêrusalem, các ngài được giáo đoàn, các Tông đồ và kỳ lão đón tiếp, rồi các ngài kể lại bao nhiêu việc Thiên Chúa đã thực hiện với các ngài. Nhưng có mấy người tín hữu thuộc nhóm biệt phái đứng lên nói rằng: “Phải cắt bì cho những người dân ngoại và bắt họ cũng phải giữ luật Môsê”. Các Tông đồ và các kỳ lão họp lại cứu xét việc này.
PHÚC ÂM: Ga 15, 1-8
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. Nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào trong Thầy không sinh trái thì Người chặt đi, còn nhành nào sinh trái thì Người tỉa sạch để nó sai trái hơn. Các con đã được tỉa sạch nhờ lời Thầy đã nói với các con. Các con ở trong Thầy, và Thầy ở trong các con. Cũng như nhành nho tự nó không thể sinh trái được, nếu không dính liền với cây nho; các con cũng vậy, nếu không ở trong Thầy. “Thầy là cây nho, các con là nhành. Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sẽ sinh nhiều trái, vì không có Thầy, các con không thể làm được gì. Ai không ở trong Thầy, thì bị vứt ra ngoài như nhành nho, và sẽ khô héo, người ta sẽ thu lại, quăng vào lửa cho nó cháy đi. “Nếu các con ở trong Thầy, và lời Thầy ở trong các con, thì các con muốn gì, cứ xin, và sẽ được. Đây là điều làm Cha Thầy được vinh hiển là các con sinh nhiều trái, và như thế các con trở nên môn đệ của Thầy”.
Suy Niệm 1: PHONG CÁCH ‘HIỆP HÀNH’, TỨC ĐỒNG HÀNH ĐỒNG NGHỊ
Cắt bì là một thực hành truyền thống, có gốc rễ nơi chính Môsê, khuôn mặt biểu tượng của Lề Luật. Vì thế, nhiều người ủng hộ lập trường đồng hoá cắt bì với điều kiện cần cho ơn cứu độ! Phaolô và Barnaba tranh luận gay gắt với quan điểm ấy. Có thể thấy đây như một đụng chạm nảy lửa giữa bảo thủ và cấp tiến, trong đó quan điểm cấp tiến của Phaolô và Barnaba tại thời điểm này chủ yếu đặt nền trên xác tín mạnh mẽ của cá nhân, nghĩa là không dễ thuyết phục những người chủ trương phải cắt bì…
Thế là cả hai nhóm đều thấy cần thượng cầu đến tập thể các Tông Đồ, tức đưa vấn đề ra thảo luận tại một công nghị ở Giêrusalem. Đây là cách làm đúng đắn, văn minh, hợp tình hợp lý, và hợp với bản chất của Hội Thánh: cùng nhau lắng nghe và phân định, để nhận ra Chúa Thánh Thần muốn mách bảo điều gì. Đây chính là sự thể hiện của phong cách đồng hành đồng nghị (hay ‘hiệp hành’), là phong cách sống và hoạt động của Hội Thánh (modus vivendi et operandi).
Phong cách đồng hành đồng nghị ấy, dĩ nhiên, giả thiết chúng ta Ở LẠI trong Chúa Giêsu Kitô và do đó cũng Ở LẠI trong Hội Thánh của Người. “Cũng như nhành nho tự nó không thể sinh trái được, nếu không dính liền với cây nho; anh em cũng vậy, nếu không ở trong Thầy. Thầy là cây nho, anh em là nhành. Ai ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy, kẻ ấy sẽ sinh nhiều trái, vì không có Thầy, anh em không thể làm được gì”.
Chúng ta đã hô khẩu hiệu ‘hiệp hành’ (tức đồng hành đồng nghị) rất sôi nổi hồi những năm 2021, 2022… Giai đoạn áp dụng Văn kiện Chung kết Thượng Hội Đồng đã mở ra. Để có một Giáo hội ‘hiệp hành’, điều thiết yếu là các giáo phận, giáo xứ, dòng tu, cộng đoàn của chúng ta thực sự là những cộng đoàn có phong cách ‘hiệp hành’!
Lm. Giuse Lê Công Đức, PSS.
………………………….
Suy Niệm 2: Ở LẠI TRONG CHÚA GIÊSU VÀ SINH HOA TRÁI
Trong bài đọc 1 hôm nay, chúng ta nghe đến vấn đề mang tính “giáo lý” đầu tiên cần được xác định trong Giáo Hội, đó là tương quan giữa ơn cứu độ và phép cắt bì. Những người “từ miền Giuđê đến Antiôkhia dạy các anh em rằng: ‘Nếu anh em không chịu phép cắt bì theo tục lệ Môsê, thì anh em không thể được cứu độ’” (Cv 15:1). Họ giới hạn ơn cứu độ của Thiên Chúa vào việc cắt bì theo luật Môsê. Đây là lý do của sự chống đối và tranh luận của Phaolô và Banaba với những người đến từ Giuđê. Tuy nhiên, vấn đề không được giải quyết thoả đáng và họ đưa vấn đề lên Giêrusalem để trình bày cho các Tông Đồ và các kỳ mục. Chi tiết này cho chúng ta thấy, giáo huấn của Giáo Hội không dựa trên “ý kiến cá nhân của một người hay một vài người,” nhưng dựa trên mạc khải của Thiên Chúa được truyền lại cho toàn Giáo Hội. Chi tiết quan trọng nhất trong bài đọc 1 hôm nay mà chúng ta có thể rút ra cho ngày sống của mình là thái độ “suy nghĩ hẹp hòi.” Chúng ta cần tránh thái độ này và có một thái độ cởi mở hơn. Đừng giới hạn ơn cứu độ của Thiên Chúa vào một vài công việc đạo đức mà chúng ta quen làm rồi xét đoán người khác khi họ không thực hành những việc đạo đức như chúng ta làm. Ơn cứu độ là món quà nhưng không Thiên Chúa ban. Vì vậy, Ngài muốn cho ai món quà đó thì tuỳ ý Ngài. Chúng ta hãy cố gắng để đón nhận món quà cứu độ được trao ban cho mình, và giúp người khác đón nhận món quà ơn cứu độ trong cách thức Thiên Chúa muốn ban cho họ.
Chúng ta bắt đầu nghe chương 15 của Tin Mừng Thánh Gioan; chương nói về Chúa Giêsu là cây nho thật (Ga 15:1-16:4a). Trình thuật này được chia ra làm hai phần: phần 1 (Ga 15:1-17) nói về tầm quan trọng của việc “ở lại” với Chúa Giêsu, cây nho, và của tình yêu hỗ tương; phần 2 (Ga 15:18-6:4a) trình bày sự ghen ghét mà những người Kitô hữu sẽ nhận được từ thế gian. Nhiều học giả Kinh Thánh nói rằng: hai phần này phản chiếu hai vấn đề mà cộng đoàn của Thánh Gioan đang đối diện, đó là sự chia rẽ và bắt bớ.
Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu nói cho các môn đệ biết sự cần thiết phải ở lại trong Ngài như cành nho ở lại trong cây để sinh nhiều hoa trái. Khi vừa đọc qua, chúng ta thấy Bài Tin Mừng dường như lập lại cùng một tư tưởng. Nói cách cụ thể, bài Tin Mừng có 8 câu, được chia ra làm hai phần, mỗi phần 4 câu và dường như đối xứng với nhau: 1-5, 2-6, 3-7, 4-8. Chúng ta cùng nhau phân tích các cặp tương đồng trong bài Tin Mừng:
| 1 Khi ấy, Đức Giêsu nói với các môn đệ rằng: “Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. | 5 “Thầy là cây nho, anh em là cành. Ai ở lại trong Thầy và Thầy ở lại trong người ấy, thì người ấy sinh nhiều hoa trái, vì không có Thầy, anh em chẳng làm gì được. |
| 2 Cành nào gắn liền với Thầy mà không sinh hoa trái, thì Người chặt đi; còn cành nào sinh hoa trái, thì Người cắt tỉa cho nó sinh nhiều hoa trái hơn. | 6 Ai không ở lại trong Thầy, thì bị quăng ra ngoài như cành nho và sẽ khô héo. Người ta nhặt lấy, quăng vào lửa cho nó cháy đi. |
| 3 Anh em được thanh sạch rồi nhờ lời Thầy đã nói với anh em. | 7 Nếu anh em ở lại trong Thầy và lời Thầy ở lại trong anh em, thì muốn gì, anh em cứ xin, anh em sẽ được như ý. |
| 4 Hãy ở lại trong Thầy như Thầy ở lại trong anh em. Cũng như cành nho không thể tự mình sinh hoa trái, nếu không gắn liền với cây nho, anh em cũng thế, nếu không ở lại trong Thầy. | 8 Điều làm Chúa Cha được tôn vinh là: Anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của Thầy.”
|
Trong cặp đầu tiên [câu 1-5], Chúa Giêsu nói đến tương quan của Ngài [cây nho thật] và Chúa Cha [người trồng nho] và giữa Ngài [cây nho] với các môn đệ [cành nho]. Điều đáng làm chúng ta lưu ý là Chúa Giêsu không giải thích gì về tương quan giữa Ngài với Chúa Cha [trong câu 1] vì đây là tương quan không thể tách rời và luôn sinh hoa trái. Còn tương quan giữa các môn đệ và Chúa Giêsu, Ngài mời gọi họ hãy ở lại trong Ngài nếu họ muốn sinh hoa trái vì không có Ngài họ không làm được gì. Nằm sau chi tiết này là lời cảnh báo cho các môn đệ về nguy cơ “bỏ đạo” [không ở lại trong Ngài] vì bị bách hại. Lời cảnh báo của Chúa Giêsu cũng nhắm đến mỗi người chúng ta. Ngày nay, chúng ta không còn bị bách hại như ngày xưa, nhưng chúng ta đang đối diện với một cuộc bách hại đạo mới bởi “chủ nghĩa tục hoá.” Nhiều nơi, chúng ta không được tự do sống niềm tin của mình, nhưng nhiều nơi chính chúng ta “không muốn diễn tả” niềm tin của mình. Nếu chúng ta không ở lại trong Chúa Giêsu, tức là chúng ta để cho mình bị lôi kéo khỏi Chúa và bị ảnh hưởng bởi những thú vui trần thế, chúng ta cũng sẽ bị loại ra ngoài. Đây chính là bối cảnh để chúng ta hiểu cặp tương xứng thứ hai.
Cặp thứ hai [câu 2-6] sử dụng hình ảnh tương quan giữa cây nho – cành nho để nói lên tương quan giữa Chúa Giêsu – các môn đệ. Chúa Giêsu dùng hình ảnh Chúa Cha cắt tỉa những cành không sinh hoa trái để nói đến những môn đệ không sinh hoa trái. Theo các học giả Kinh Thánh, hình ảnh Chúa Cha cắt tỉa [câu 2, tìm thấy trong Gr 5:10 và Ed 17:7] là lời khuyến cáo cho những tín hữu chối đức tin của mình vì sợ bị bách hại. Cùng hình ảnh đó, những ai không ở lại trong Chúa Giêsu cũng bị chặt đi và quăng vào lò lửa [câu 6]. Trong cặp này, chúng ta cần lưu ý rằng: những cành nho không sinh hoa trái không phải là không gắn liền với cây nho [“Cành nào gắn liền với Thầy mà không sinh hoa trái, thì Người chặt đi”]. Chúng gắn liền với cây nho, nhưng không kín múc sự sống bởi cây nho. Hay nói cách khác, họ không để cho mình được cắt tỉa khỏi những “bệnh tật.” Chúa Giêsu muốn nói gì với chúng ta qua những lời này? Ngài muốn nhắc nhở chúng ta rằng, nhiều lần trong cuộc sống, chúng ta tự hào mình “gắn liền” với cây nho, với Ngài qua những việc đạo đức, nhưng chúng ta lại không thay đổi, không để cho Ngài cắt tỉa những thói hư tật xấu của chúng ta. Đừng tự hào mình là người Kitô hữu [hay tu sĩ], vì là người Kitô hữu [hay tu sĩ] không quan trọng trước mặt Chúa cho bằng việc để cho lời Chúa thanh luyện chúng ta mỗi ngày, để chúng ta trở nên đáng yêu và thánh thiện hơn mỗi ngày.
Cặp thứ ba [câu 3-7] nói đến các môn đệ được thanh luyện bởi lời Chúa Giêsu khi họ ở lại trong Ngài. Trong hai câu này, Chúa Giêsu nói đến lời của Ngài có sức mạnh thanh luyện và ban cho các môn đệ tất cả những gì họ xin. Chúng ta lắng nghe Lời Chúa mỗi ngày [mỗi Chúa Nhật], liệu chúng ta có để Lời Chúa biến đổi chúng ta không? Hay chúng ta chỉ để những lời “không đâu vào đâu” của người khác thay đổi thái độ sống của chúng ta, còn Lời Chúa thì không có tác động gì trên chúng ta?
Trong cặp thứ tư [câu 4-8], Chúa Giêsu mời gọi các môn đệ ở lại trong Ngài để sinh hoa trái. Ngài cũng cho các môn đệ biết về hai điều kiện để Chúa Cha được tôn vinh, đó là các ông sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của Ngài. Tuy nhiên, để sinh hoa trái và trở thành môn đệ của Chúa Giêsu, các ông phải “ở lại” trong Ngài. Thật vậy, một trong những từ được lặp lại nhiều nhất trong 8 câu của bài Tin Mừng hôm nay là từ “ở lại.” Từ này xuất hiện 8 lần. Đây chính là ý tưởng chủ đạo của sứ điệp Chúa Giêsu muốn nói với chúng ta. Chủ đề quan trọng thứ hai đó là việc “sinh hoa trái” của người môn đệ. Từ “sinh hoa trái” được lặp lại 6 lần trong 8 câu. Hai chủ đề ở lại và sinh hoa trái có tương quan chặt chẽ với nhau. Đây là hai yếu tố không thể tách rời trong đời sống của người môn đệ Chúa Giêsu. Có câu nói rằng: “Nếu bạn không ở lại trong Chúa [gắn liền đời mình với Thiên Chúa], thì những hoa trái bạn làm ra không phải đến từ Thiên Chúa.”
Lm. Anthony, SDB.
……………………………
Suy Niệm 3: Dụ ngôn cây nho và cành nho
- Bài Tin Mừng hôm nay chúng ta thấy Đức Giêsu dùng một hình ảnh rất cụ thể, rất đẹp để dạy chúng ta một bài học quí giá, đó là cây nho. Ngài tự ví mình là cây nho và chúng ta là cành nho. Hình ảnh này nói lên ý nghĩa cửa sự hiệp thông, liên đới và hỗ tương giữa cây và cành nho, và giữa các cành với nhau, tức là giữa Thiên Chúa với chúng ta và giữa chúng ta với nhau.
- Vườn nho hay cây nho là hình ảnh rất quen thuộc của người Do thái. Cây nho cho họ thứ rượu hằng ngày và trở thành thức uống không thể thiếu trong các bữa tiệc. Hình ảnh vườn nho hay cây nho cũng được ví như nhà Israel dưới ngòi bút của các tiên tri Isaia, Giêrêmia và Ezékiel. Dân Israel là vườn nho của Chúa trồng lên và chăm sóc bảo vệ chúng, lắm khi chúng đã trở nên tan hoang và nho dại.
Bài Tin Mừng hôm nay, Đức Giêsu cũng lấy lại hình ảnh cây nho và cành nho để nói lên tương quan của Ngài với các môn đệ. Như cành lìa cây sẽ bị héo khô và chết vì mất nguồn sống, thì những ai tách lìa khỏi sự sống duy nhất là Đức Kitô sẽ hư mất đời đời. Cành nho sống được là nhờ hút nhựa sống từ thân cây, nhưng không phải hút để ra lá mà là để sinh hoa trái.
- Nếu Đức Giêsu sinh sống ở Việt nam, Ngài sẽ không nói :”Thầy là cây nho”, nhưng sẽ dùng một loại cây quen thuộc hơn :”Thầy là cây mít, là cây ổi, là cây xoài… còn anh em là cành”, để diễn đạt hình ảnh cây và cành có cùng sự sống, luân lưu chung dòng nhựa cây. Ngài cũng đã dùng một động từ để chỉ sự kết hợp này :”ở lại trong Thầy”. Động từ ấy được lặp đi lặp lại sáu lần trong bài Tin Mừng như lời mời gọi thiết tha, như tiếng van nài khẩn thiết, bởi vì Ngài biết rằng đời ta chỉ có giá trị, sinh hoa trái tốt lành khi ở lại trong Ngài. Muốn sinh hoa trái tốt tươi, cây nho phải được cắt tỉa. Cũng vậy, ta phải vui vẻ để cho Chúa Cha cắt tỉa, cắt đi cái tôi muốn bành trướng cách lộ liễu, tỉa bớt cái bản ngã muốn âm thầm vươn cao, lấn át Chúa và người lân cận (5 phút mỗi ngày).
- Một sự thật hiển nhiên là cành nho bị cắt đứt lìa thân cây chắc chắn sẽ héo khô và chết, vì nhựa sống của cành nho không tự có mà là nhựa sống được truyền từ cây sang cành. Khi sử dụng hình ảnh cây nho – cành nho này, Đức Giêsu khẳng định sự hiện hữu của Thiên Chúa và sự hiện hữu của con người. Chỉ có Thiên Chúa mới tự hữu, còn con người chỉ hiện hữu lệ thuộc vào sự sống của Thiên Chúa.Cụ thể, sự sống tâm linh của các tín hữu sẽ không còn khi tách lìa với Đức Kitô là “sự sống” như Người từng tuyên bố :”Thầy là sự sống”. Như vậy, không thể có Kitô hữu nào mà lại không kết hợp với Đức Giêsu, đặc biệt kín múc sự sống của Người từ việc cầu nguyện, lãnh các bí tích, đặc biệt là bí tich Thánh Thể.
- “Cành nào sinh hoa trái, thì Người cắt tỉa cho nó sinh nhiều hoa trái hơn” (Ga 15,2b). Cành sinh trái là cành luôn gắn bó với thân, được nuôi sống bởi nhựa đến từ gốc cây nho. Thật thế, như hình ảnh cành nho liên kết với thân nho, chúng ta cũng vậy nếu “gắn liền với” hay “ở lại trong” Đức Kitô, chúng ta sẽ nhận được sức sống, sức mạnh của Ngài vì :”Cành nho không thể tự mình sinh hoa trái, nếu không gắn liền với cây nho” (Ga 15,4). Cho nên thi sĩ Tagore luôn cảm nghiệm :”Con nhận Chúa chính nguồn tình yêu”(bài thơ Mong chẳng còn gì).
- Chữ “Kitô hữu” có nghĩa là “người thuộc về Đức Kitô”. Cho nên cuộc sống Kitô hữu đương nhiên là phải sống trong Đức Kitô và sống bằng sức sống của Ngài. Muốn thế thì đương nhiên phải kết hợp chặt chẽ với Đức Kitô : bằng cầu nguyện, bằng tưởng nhớ, bằng thi hành những lời Ngài dạy… Ai không làm những điều đó thì người ấy không phải là Kitô hữu thật, người ấy là cành nho khô, sớm muộn cũng bị chặt đi và quăng vào lửa.
- Truyện : Kết hợp với Đức Kitô.
Văn hào kiêm triết gia nổi tiếng người Ấn độ Rabindranath Tagore đã viết như sau :”Trên bàn tôi là sợi dây guitar, tôi xoay nó qua lại theo các chiều khác nhau, nó không bị ràng buộc chi cả. Vì nó được cuộn tròn nên khi tôi xoắn đầu này thì đầu kia cũng bật dậy, sợi dây dẫy nảy trong tay tôi, mà chẳng phát ra một âm thanh nào. Hiện tượng này biến mất khi tôi buộc nó vào chiếc đàn guitar, hai đầu bị gắn chặt để sợi dây căng thẳng, rồi với đầu ngón tay, tôi gảy nhẹ vào sợi dây và lạ thay, một âm vang nổi lên hầu như du dương. Đây chính là lúc sợi dây được tự do để tạo nên nốt nhạc.
Cũng thế, trong cách trồng cây cà chua, cây yếu ớt ngã xoài trên mặt đất, nhiều khi lá bị héo úa dập nát. Nhưng nếu cây được cột vào một cọc dựng đứng, mọi phần tử của cây được phơi ra ánh nắng, cây sẽ mơn mởn và đâm nhiều bông trái. Chính vì bị ràng buộc mà cây đã có nhiều triển vọng sinh hoa kết quả” (Thiên Phúc, Lời gọi yêu thương, tr 39).
Chúng ta cần lặp lại lời Đức Giêsu đã nói với chúng ta :”Không có Thầy, các con không làm được gì” (Ga 14,5). Chúng ta sống được là nhờ có ơn Chúa, mọi sự phải nằm trong Chúa. Đời sống thiêng liêng của chúng ta chỉ có thể phát triển được khi có ơn Chúa nâng đỡ; ngoài Chúa ra không ai có thể giúp đỡ chúng ta làm được việc gì sinh ơn ích cho phần rỗi chúng ta.Lm. Giuse Đinh Lập Liễm Gp. Đà Lạt