BÀI ĐỌC I: Ed 18, 21-28
Ðây Chúa là Thiên Chúa phán: “Nếu kẻ gian ác ăn năn sám hối mọi tội nó đã phạm, tuân giữ mọi giới răn của Ta, và thực thi công bình chính trực, nó sẽ sống chớ không phải chết. Ta sẽ không nhớ lại mọi tội ác nó đã phạm: nó sẽ sống nhờ việc công chính mà nó đã thực hành! Chúa là Thiên Chúa phán: “Có phải Ta muốn kẻ gian ác phải chết, chớ không muốn nó bỏ đàng tội lỗi và được sống ư? Còn nếu kẻ công chính bỏ đàng công chính, và phạm tội ác cách ghê tởm như người gian ác quen phạm, có phải nó được sống ư? Chẳng ai còn nhớ đến mọi việc công chính nó đã thực hiện, vì sự bất trung nó đã làm và tội lỗi nó đã phạm, nó sẽ phải chết. Các ngươi nói rằng: “Ðường lối của Chúa không chính trực”. Vậy hỡi nhà Israel, hãy nghe đây: Có phải đường lối của Ta không chính trực ư? Hay trái lại đường lối của các ngươi không chính trực? Khi người công chính từ bỏ lẽ công chính và phạm tội ác, nó phải chết, chính vì tội ác nó phạm mà nó phải chết. Nếu kẻ gian ác bỏ đàng gian ác nó đã đi, và thực thi công bình chính trực, nó sẽ được sống. Nếu nó suy nghĩ và từ bỏ mọi tội ác nó đã phạm, nó sẽ sống chớ không phải chết”.
PHÚC ÂM: Mt 5, 20-26
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Nếu các con không công chính hơn các luật sĩ và biệt phái, thì các con chẳng được vào Nước Trời đâu. Các con đã nghe dạy người xưa rằng: Không được giết người. Ai giết người, sẽ bị luận phạt nơi toà án. Còn Ta, Ta bảo các con: Bất cứ ai phẫn nộ với anh em mình, thì sẽ bị toà án luận phạt. Ai bảo anh em là “ngốc”, thì bị phạt trước công nghị. Ai rủa anh em là “khùng”, thì sẽ bị vạ lửa địa ngục. Nếu con đang dâng của lễ nơi bàn thờ mà sực nhớ người anh em đang có điều bất bình với con, thì con hãy để của lễ lại trước bàn thờ, đi làm hoà với người anh em con trước đã, rồi hãy trở lại dâng của lễ. Hãy liệu làm hoà với kẻ thù ngay lúc còn đi dọc đường với nó, kẻo kẻ thù sẽ đưa con ra trước mặt quan toà, quan toà lại trao con cho tên lính canh và con sẽ bị tống ngục. Ta bảo thật cho con biết: Con sẽ không thoát khỏi nơi ấy cho đến khi trả hết đồng bạc cuối cùng!”
Suy Niệm 1: CÔNG CHÍNH LÀ GÌ?
Đoạn sách Êdekien lặp đi lặp lại từ ‘công chính’, hay ‘công bình chính trực’, như chuẩn mực cho biết một người sống theo đường lối Chúa hay chống lại đường lối Chúa. Hệ quả rất rõ ràng, công chính thì SỐNG, không công chính thì phải CHẾT!
Trước hết,ta không được nhầm lẫn để nghĩ rằng ‘công chính’ ở đây là một giá trị khách quan cả đối với Thiên Chúa và do đó Ngài phải tuân theo. Lời phàn nàn rằng “đường lối Chúa không chính trực” thể hiện sự nhầm lẫn ấy. Cần hiểu rằng không phải vì điều gì đó ‘công chính’ nên Chúa muốn nó, mà đúng hơn, vì Chúa muốn nên nó là điều công chính!
Chúa Giêsu giúp xác nhận sự thật nói trên khi dùng công thức “Anh em đã nghe dạy rằng…, còn Ta, Ta bảo anh em…” Nghĩa là Chúa dạy từ thẩm quyền và từ ý chí của chính Người, một ý chí luôn phù hợp với thánh ý Chúa Cha, chứ không lệ thuộc vào bất cứ gì ở ngoài Thiên Chúa. Vì thế, ‘công chính’ là điều gì làm đẹp lòng Chúa; còn mất lòng Chúa thì không ‘công chính’.
Thế mà, Chúa là Đấng ‘trọn tốt trọn lành vô cùng’, nên tiêu chuẩn ‘đẹp lòng Chúa’ cũng vươn đến vô cùng, không có hạn. Ta hiểu vì sao giáo huấn của Chúa Giêsu hết sức triệt để. Không chỉ không được giết người, mà ngay cả không được giận người. Không giận người thật ra vẫn chưa đủ, mà còn phải yêu thương người như Chúa yêu! Yêu người như Chúa yêu là yêu cả kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ chống lại mình: “Xin Cha tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm!”
Lời cầu nguyện này trên Thập giá, và chính cái chết của Chúa Giêsu, là minh hoạ tốt nhất cho ý nghĩa ‘công chính’ – bởi đó là sự dâng hiến chính mình hoàn toàn cho thánh ý Chúa Cha! Cái chết ấy đẹp ý Cha (tức công chính), nên Cha đã làm cho Con trỗi dậy, qua đó cái chết công chính của Chúa Giêsu trở thành nguồn năng lực ‘công chính hoá’ chúng ta và mọi người.
Lm. Giuse Lê Công Đức, PSS.
…………………………….
Suy Niệm 2: HÃY SỐNG HOÀ THUẬN VỚI MỌI NGƯỜI
Khi một người làm chúng ta tổn thương và đến để xin lỗi, chúng ta sẽ tỏ thái độ như thế nào? Chắc chắn, một số ít đã tha thứ trước khi họ đến xin lỗi; một số ít tha thứ ngay lúc đó mà không cần nói gì hơn; đa số thì tha thứ sau khi “giảng” cho người đó một bài; và một số ít sẽ không tha thứ. Chúng ta thuộc loại nào trong những loại trên?
Thực tế trong đời dạy chúng ta rằng: Con người thường dựa vào “một chuỗi” sự kiện tốt để đánh giá một con người là tốt; nhưng chỉ dựa vào “một” sự kiện xấu để đánh giá một con người là xấu. Thật khó để “được tiếng tốt,” nhưng thật dễ để “mang tiếng xấu.” Khi đã mang tiếng xấu thì chúng ta mang nó đến muôn đời dù chúng ta đã thay đổi, đã sám hối. Nói cách cụ thể, chúng ta thường có khuynh hướng “đóng khung” người khác trong những cái thùng mà chúng ta đã có sẵn. Dù người đó có thay đổi thế nào, thì cũng chỉ nằm trong cái khung chúng ta đưa ra để đánh giá họ. Thái độ này hoàn toàn khác biệt với thái độ của Thiên Chúa khi đối xử với chúng ta. Ngôn sứ Êdêkien trong bài đọc 1 hôm nay đưa ra cho chúng ta thái độ của Thiên Chúa khi đối xử với người gian ác từ bỏ mọi tội lỗi trở lại và người công chính từ bỏ đường công chính. Thái độ của Thiên Chúa trong hai trường hợp trên là niềm an ủi cho tội nhân, nhưng lại là lời cảnh cáo cho những người công chính thánh thiện.
Niềm an ủi cho tội nhân: “Nếu kẻ gian ác từ bỏ mọi tội lỗi mình đã phạm mà tuân giữ mọi quy tắc của Ta, cùng thi hành điều chính trực công minh, thì chắc chắn nó sẽ sống, nó không phải chết. Mọi tội phản nghịch nó phạm, người ta sẽ không còn nhớ đến; nó sẽ được sống vì đã thi hành lẽ công minh” (Ed 18:21-22). Trong hai câu này, điểm khác biệt trong thái độ của chúng ta với Thiên Chúa khi một tội nhân trở về được diễn tả trong câu 22, đó là, Thiên Chúa không còn nhớ đến mọi tội phản nghịch của tội nhân, còn chúng ta thì vẫn giữ trong lòng. Vì vậy, chúng ta thường nghe nói: tôi tha thứ cho bạn nhưng tôi không thể quên điều [tổn thương] bạn đã làm cho tôi. Khi tha thứ cho người khác, chúng ta cũng hãy quên đi vết thương người khác đã làm cho chúng ta. Tha thứ là “khởi đầu mới”!
Lời cảnh báo cho người công chính: “Nhưng nếu người công chính từ bỏ lẽ công chính của mình mà theo đòi kẻ gian ác làm mọi điều ghê tởm: nó làm thế mà được sống sao? Tất cả những việc công chính nó đã làm sẽ không còn được nhắc đến; vì tội bất trung và tội lỗi nó đã phạm, nó sẽ phải chết” (Ed 18:24). Trọng tâm của lời cảnh báo nằm ở việc khi người công chính từ bỏ lẽ công chính mà theo đường lối gian ác thì “tất cả những việc công chính nó đã thực hiện sẽ không còn được nhắc đến.” Điều này làm cho chúng ta phải thay đổi lối suy nghĩ của chúng ta khi làm việc tốt. Chúng ta thường nói với nhau: “làm việc tốt để tích đức [cho con cháu].” Điều này không có gì sai. Nhưng lời Chúa qua miệng Ngôn sứ Êdêkien nhắc nhở chúng ta rằng: chúng ta chỉ “tích đức” khi chúng ta trung thành trong việc tốt. Nói cách khác, chúng ta chỉ được gọi là người công chính khi chúng ta kiên định, không thay đổi trong việc tốt.
Thái độ của Thiên Chúa đối với tội nhân ăn năn trở lại và với người công chính chạy theo đường lối gian tà thiết lập tiêu chuẩn cho hành động của chúng ta. Đây chính là bối cảnh giúp chúng ta hiểu và đào sâu bài Tin Mừng hôm nay. Bài Tin Mừng hôm nay nằm trong bối cảnh của việc Chúa Giêsu thiết lập một nền luân lý mới (Mt 5:17-48) bao gồm sáu luận đề: nóng giận, ngoại tình, ly dị, thề hứa, trả thù và yêu thương kẻ thù. Bài Tin Mừng hôm nay trình bày về luận đề thứ nhất, đó là nóng giận. Nền luân lý này “cao hơn” nền luân lý tìm thấy trong Cựu Ước. Chúng ta nhận ra điều này trong lời kêu gọi của Chúa Giêsu là chúng ta phải ăn ở “công chính hơn” các kinh sư và người Pharisêu để được vào Nước Trời. Điều này không có nghĩa là bãi bỏ nền luân lý cũ, nhưng là “kiện toàn nó,” đem nó lên một cấp độ cao hơn.
Phần đầu của bài Tin Mừng hôm nay trình bày cho chúng ta điều kiện cần thiết để vào Nước Trời: “Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em không ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pharisêu, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 5:20). Trong phần kế tiếp, Chúa Giêsu giải thích việc “ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pharisêu.” Ngài muốn các môn đệ vượt ra khỏi lối suy nghĩ của Mười Điều Răn là “tránh phạm tội” để đi đến lối suy nghĩ “làm việc tốt” để sống hoà hợp với người khác. Ngài muốn đưa chúng ta về với ý định ban đầu của Thiên Chúa. Chúng ta nhận ra điều này trong lối dùng từ tương phản của Chúa Giêsu: “Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng” (Mt 5:21) và “Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết” (Mt 5:22). Ngài áp dụng điều này vào trường hợp nóng giận. Khi dùng lối diễn tả này, Thánh Mátthêu muốn trình bày việc Chúa Giêsu đến để kiện toàn lề luật. Lối giải thích luật theo truyền thống dù không sai nhưng không đủ. Nói cách khác, Chúa Giêsu muốn đưa chúng ta về lại với thế giới nội tâm, nơi mọi sự tốt và xấu xuất phát.
Theo luật cũ, người đáng bị đưa ra toà là người giết người (x. Mt 5:21). Còn Chúa Giêsu đi xa hơn bằng cách đưa chúng ta trở về với nguyên nhân của việc giết người, đó là nóng giận và nói những lời không hay không đẹp về anh chị em của mình: “Ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng. Còn ai chửi anh em mình là quân phản đạo, thì đáng bị lửa hoả ngục thiêu đốt” (Mt 5:22). Cuộc sống thường ngày chứng minh cho chúng ta điều này. Mọi đổ vỡ trong đời sống tương quan của chúng ta đều có nguyên nhân từ nóng giận và nói những lời khiếm nhã, thiếu tế nhị với người khác. Hãy cẩn thận trong lời nói, vì trong ý định của Thiên Chúa, lời nói của chúng ta nhằm để mạc khải Đức Giêsu, Đấng là Lời của Chúa Cha.
Chi tiết cuối cùng chúng ta suy gẫm là tương quan giữa việc dâng lễ vật và làm hoà với anh chị em của mình khi có bất bình với họ. Chi tiết đầu tiên mà chúng ta lưu ý là việc “dâng lễ trước bàn thờ” (Mt 5:23). Theo các học giả Kinh Thánh, chi tiết này giả định rằng đền thờ Giêrusalem vẫn đang còn đứng vững, nghĩa là, chi tiết này cho thấy sự kiện xảy ra trước năm 70. Trong sự kiện này, Chúa Giêsu không chống lại việc dâng lễ vật trong đền thờ Giêrusalem. Ngài muốn của lễ phải được dâng lên cho Thiên Chúa. Nhưng Ngài chỉ ra điều kiện cần thiết để của lễ chúng ta dâng được Thiên Chúa chấp nhận, đó là, chúng ta phải làm hòa với anh chị em của mình trước khi dâng lễ vật (Mt 5:24). Nói cách khác, lễ vật chúng ta dâng lên Thiên Chúa phải đến từ con tim đầy yêu thương và tha thứ. Tóm lại, lễ vật đẹp lòng Thiên Chúa nhất không phải chỉ là việc tham dự những việc phụng tự, nhưng là hành vi tha thứ, quan tâm và chăm sóc anh chị em của chúng ta.
Lm. Anthony, SDB.
…………………………….
Suy Niệm 3: Hãy làm hòa với nhau
- Đức Giêsu đến trần gian không phải để phá bỏ lề luật và các tiên tri, nhưng chỉ đến để hoàn thiện thôi. Vì thế, Ngài sửa đổi tệ tục trong đời sống xã hội, gia đình và tôn giáo, điển hình như thái độ đối với kẻ thù (Mt 5,17-48).
Trong bài Tin Mừng, Đức Giêsu kêu gọi môn đệ Ngài phải công chính hơn các luật sĩ và biệt phái (nghĩa là đừng bao giờ tự mãn vì đạo đức của mình). Một phương diện cụ thể của đức công chính mới là tương giao : phải coi mọi người là anh em của mình (chữ “anh em” được lặp đi lặp lại nhiều lần nhất trong đoạn này). Trên cơ sở tình huynh đệ ấy, đừng mắng chửi, cũng đừng nuôi giận hờn lâu, hãy cố gắng làm hòa với nhau.
- “Nếu anh em không ăn ở công chính hơn các luật sĩ…”
Đức Giêsu đòi hỏi các môn đệ cũng như chúng ta phải công chính hơn các luật sĩ và biệt phái. Điều này có nghĩa là chúng ta phải giữ luật, bất cứ luật gì, đều phải trọn vẹn cả hình thức lẫn nội dung, bên ngoài cũng như ý hướng nội tâm : lý do là vì Chúa thấu suốt cả bên ngoài lẫn bên trong con người chúng ta.
Các luật sĩ và biệt phái chỉ chú trong đến hình thức bên ngoài của luật, nhưng chúng ta phải giữ luật từ ý hướng bên trong là căn bản, biểu lộ ra bên ngoài là hình thức.
- “Chớ giết người, kẻ giết người sẽ bị kết án”.
Luật cũ chỉ đòi hỏi bảo vệ thể xác con người khi áp dụng điều răn thứ năm : chớ giết người. Còn Đức Giêsu lại đi xa hơn, Ngài dạy : phải bảo vệ con người cả thể xác lẫn tinh thần. Luật mới của Chúa vượt trên luật cũ của Cựu ước và vượt trên cả công lý nữa, nghĩa là công lý hay luật pháp chỉ kết án một người phạm tội giết người cụ thể, rõ ràng, Còn Chúa nói đến nguồn gốc của tội là gì và kết án ngay từ trứng nước.
Nói rõ hơn, người xưa chỉ kết tội khi giết người, còn Chúa lên án ngay từ đáy lòng kẻ mắc tội ấy, vì kẻ giết người thì thường bắt đầu từ chỗ ghen ghét, ganh tị, giận dỗi, tức giận, và Chúa cấm ngay từ chỗ tư tưởng đó chứ không chờ cho việc xẩy ra bằng hành động, Chúa cấm từ trong trứng nước là thế.
- “Nếu khi anh sắp dâng lễ vật..hãy đi lam hòa với anh em trước đã”.
Chúa dạy chúng ta phải làm hòa với nhau trước dâng của lễ cho Thiên Chúa. Hòa giải là một danh từ của thời đại, hòa giải là một nhu cầu cần thiết của thời đại, vì thế hòa giải là mục tiêu phải đạt tới của nhiều phe nhóm kình chống nhau, cũng như của các quốc gia trước đây, coi nhau như thù địch.
Trên bình diện tôn giáo cũng thế, các hoạt động đại kết của các Giáo hội Kitô chỉ đạt được, nếu có sự hòa giải chân thành, khiêm tốn, nhìn nhận lỗi lầm của mình, đồng thời cố gắng tỉm hiểu nhau, khám phá những gì giúp liên kết nhau, hơn là đào sâu hố chia rẽ.
Hôm nay Chúa có ý bảo chúng ta hãy tha thứ cho nhau. Tha thứ là điều kiện để được thông hiệp với Thiên Chúa. Vì thế trong phụng vụ Thánh lễ, để xứng đáng cử hành và tham dự, nhất là để hiệp lễ, Hội thánh đòi hỏi chúng ta phải sám hối và tha thứ cho nhau.
- “Anh sẽ không ra khỏi đó, trước khi…”.
Việc làm hòa với tha nhân được coi như một món nợ phải đền, và đền cách trọn vẹn đầy đủ đến đồng xu cuối cùng. Chi tiết này cho thấy việc hòa giải là cần thiết và cấp bách, vì nó cần cho sự thông hiệp với Thiên Chúa trong đời sống vĩnh cửu.
Hãy giải quyết với nhau khi còn dọc đường, đừng để khi đến tòa rồi thì đã muộn. Cùng trong một ý tưởng trên, Đức Giêsu nhắn nhủ chúng ta, bao lâu chúng ta còn thời giờ (trong thời đại chúng ta đang sống), hãy lo giao hòa với Chúa, với anh em và lo canh tân đời sống, đừng để khi phải ra trước tòa chung thẩm, chúng ta không còn cơ hội để sửa sai nữa, và chúng ta sẽ phải đền trả nơi luyện tội cho tới khi đủ số ngày (đồng xu cuối cùng).
- Truyện : Hoàng đế Othon làm hòa với em.
Dưới thời Hoàng đế Othon I, các vương hầu nổi lên làm loạn nhiều lần. Đặc biệt chính bá tước Henri, em ruột của Hoàng đế lại là kẻ cầm đầu quân phản loạn. Nhiều lần bị Hoàng đế đánh bại, ba lần bị lên án tử hình, nhưng được ân xá nhờ lời cầu khẩn của hoàng thái hậu Mathilde. Lần thứ tư Henri lại nổi loạn, bị bắt, lại bị xử tử hình. Hoàng để nổi giận không muốn nghe sự thỉnh cầu của bất cứ ai. Mặc dầu biết mất hết mọi hy vọng, nhưng Henri cố gắng lần cuối.
Đó là hôm áp lễ Noel năm 945, Hoàng đế và các vương hầu khanh tướng đến dự lễ tại nhà thờ chính tòa Quellimbourg. Đến phần Phụng vụ Lời Chúa, bá tước Henri mặc áo nhặm xuất hiện trong nhà thờ, tiến đến và sấp mình dưới chân Hoàng đế để xin tha mạng, nhưng Othon nhìn bá tước nghiêm khắc và nói :”Ba lần ta đã tha chết cho ngươi mà ngươi vẫn cố tình, đừng xin xỏ nài nỉ gì nữa, ba ngày tới đầu ngươi sẽ rơi”. Đang lúc đó vị chủ tế mở sách Phúc âm và đọc đoạn thánh Phêrô hỏi Chúa :”Lạy Thầy, con phải tha cho anh em bao nhiêu lần ? Có phải 7 lần không” ? Chúa đáp :”Ta không nói với con là 7 lần mà là 70 lần 7”.
Nghe lời đó, Hoàng đế rúng động tâm can đến phát khóc và không những Hoàng đế tha mạng cho đứa em phản loạn, mà còn ôm vào lòng rồi ban cho em lãnh thổ Bavier nữa (Quê Ngọc, Dấu ấn tình yêu, năm A).Lm. Giuse Đinh Lập Liễm Gp. Đà Lạt