BÀI ÐỌC I: 2Cr 5, 14-21
Anh em thân mến, lòng mến Ðức Kitô thôi thúc chúng tôi nghĩ rằng: nếu một người đã chết cho mọi người, tức là mọi người đã chết; và Ðức Kitô đã chết cho mọi người, để những ai đang sống không còn sống cho mình. Bởi thế, từ nay chúng tôi không còn biết ai theo huyết nhục nữa, cho dầu có một thời chúng tôi đã biết Ðức Kitô theo phương diện huyết nhục, thì bây giờ chúng tôi không biết Người như vậy nữa. Ai ở trong Ðức Kitô là một thọ sinh mới: những gì cũ đã biến đi: này mọi sự đã được đổi mới. Và mọi sự đều do Thiên Chúa là Ðấng giải hòa chúng ta với Người nhờ Ðức Kitô, và đã trao chức vụ giải hòa cho chúng tôi. Chính Thiên Chúa ở trong Ðức Kitô đã giải hòa thế gian với Người, không còn qui trách tội lỗi cho họ nữa và đã đặt lời giải hòa trên môi miệng chúng tôi. Vậy chúng tôi là sứ giả thay mặt Ðức Kitô, như là Thiên Chúa dùng chúng tôi mà khuyên bảo vậy. Nhân danh Ðức Kitô, chúng tôi van nài anh em hãy làm hòa với Thiên Chúa. Ðấng không hề biết tội lỗi, Thiên Chúa đã làm thành tội vì chúng ta, để trong Ðức Kitô, chúng ta được trở thành sự công chính của Thiên Chúa.
PHÚC ÂM: Mt 5, 33-37
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng: “Các con lại còn nghe dạy người xưa rằng: “Ðừng bội thề, nhưng hãy giữ lời ngươi đã thề với Chúa”. Phần Thầy, Thầy bảo các con: Ðừng thề chi cả, đừng lấy trời mà thề, vì là ngai của Thiên Chúa; đừng lấy đất mà thề, vì là bệ đặt chân của Người; đừng lấy Giêrusalem mà thề, vì là thành của Vua cao cả; cũng đừng chỉ đầu mà thề, vì con không thể làm cho một sợi tóc ra trắng hoặc ra đen được. Nhưng lời các con phải: có thì nói có, không thì nói không; nói thêm thắt là do sự dữ mà ra”.
Suy Niệm 1: CÓ THÌ NÓI CÓ, KHÔNG THÌ NÓI KHÔNG
“Đừng thề chi cả… Nhưng lời anh em phải: có thì nói có, không thì nói không; nói thêm thắt là do sự dữ mà ra”.
Chúa Giêsu đang bảo vệ lời. Chính Người là LỜI! Chức năng của lời là truyền thông. Nhờ lời mà con người có thể diễn tả tư tưởng, tình cảm cho nhau. Vì thế, tự nguồn gốc, yếu tính của lời là thành thực, trung thực. Ngay cả khi người ta lợi dụng và bóp méo lời, khi người ta dối lừa, thì họ cũng dựa vào qui ước về bản chất trung thực của lời để mà dối lừa! Ngày nay ta thường nghe nói về ‘lợi dụng lòng tin’, ‘lợi dụng sự tín nhiệm’, về tin giả, về ‘tuyên giáo’, về ‘xử lý truyền thông’, về ‘big media’, vân vân… Đằng sau chúng ẩn chứa những sự bỉ ổi đáng tởm.
Thề thốt là cách để bảo đảm rằng điều mình nói là đúng. Công thức của nó đại loại là “nếu tôi nói sai hay dối lừa thì…” – trong đó người ta thường nại vào một uy lực nào đó để ‘bảo chứng’ cho mình. Chúa Giêsu không ủng hộ việc thề thốt như vậy. Người muốn bảo vệ tính trung thực của lời một cách tự nhiên, nguyên tuyền. Người không muốn lời bị suy yếu, xuống cấp. Vì thế, giáo huấn của Người là ‘có thì nói có, không thì nói không’.
Dĩ nhiên trong thực tế đời sống, chuyện không đơn giản một cách máy móc, ví như khi có lý do hệ trọng thuộc lương tâm, người ta chọn sự thinh lặng hay dùng lời ‘nói dối trắng’ (white lie). Tuy nhiên, sự trung thực của lời cũng là đòi buộc của chính lương tâm, và do đó phải được tôn trọng một cách nền tảng.
Chúa Giêsu là LỜI thần linh, vì thế Người là SỰ THẬT. Người hoàn toàn trung thực, công chính, không biết đến tội lỗi, thế nhưng Thiên Chúa đã làm thành tội vì chúng ta, để trong Người chúng ta được nên công chính! Chúng ta không thể phá huỷ sự công chính được chuộc lại cho mình ấy bằng những lời nói quanh co lừa dối hay gây chia rẽ, oán thù, ghét ghen… Mọi sự thiếu thành thực và thiếu bác ái đều do sự dữ mà ra!
Lm. Giuse Lê Công Đức, PSS.
…………………………….
Suy Niệm 2: HÃY SỐNG THẬT VÀ NÓI THẬT
Điều gì thôi thúc chúng ta sống và làm việc? Ai trong chúng ta cũng có động lực sống và làm việc của riêng mình. Trong bài đọc 1 hôm nay, Thánh Phaolô nói động lực duy nhất của cuộc sống ngài là “tình yêu Đức Kitô” (2 Cr 5:14). Thánh Phaolô nhận ra rằng vì yêu mà Chúa Giêsu đã chết cho mọi người. Nên chúng ta cũng được mời gọi chết cho nhau: “Đức Kitô đã chết thay cho mọi người, để những ai đang sống, không còn sống cho chính mình nữa, mà sống cho Đấng đã chết và sống lại vì mình” (2 Cr 5:15). Khi không còn sống cho chính mình, chúng ta không còn sở hữu chính mình, nhưng chính Đức Kitô sở hữu chúng ta.
Thánh Phaolô nói đến con người cũ và con người mới, con người chết với và sống cho Đức Kitô và con người sống theo xác thịt. Con người cũ [sống theo xác thịt] là con người sống theo “quan điểm loài người” (2 Cr 5:16), sống theo khuynh hướng tự nhiên. Còn con người mới [đã chết và sống cho Đức Kitô] không sống theo khuynh hướng con người, nhưng trở nên thụ tạo mới. Thụ tạo mới này là những người được trao cho sứ vụ hoà giải (x. 2 Cr 5:18). Họ là “sứ giả Đức Kitô, như thể chính Thiên Chúa dùng chúng tôi mà khuyên dạy” (2 Cr 5:20). Để trở nên sứ giả của Đức Kitô, chúng ta được mời gọi làm hoà với Thiên Chúa. Nói cách khác, chúng ta được mời gọi sống thật với ơn gọi và căn tính của mình. Sống thật và nói thật là điều kiện quan trọng của những sứ giả Đức Kitô, Đấng là Sự Thật.
Thường khi có chuyện quan trọng và muốn người khác tin mình, chúng ta thề. Thề hứa là khẳng định chúng ta sẽ thực hiện một điều gì đó cho người khác. Chúng ta có thể thề hứa với Chúa, cũng có thể với nhau. Bài Tin Mừng hôm nay chứa đựng lời dạy của Chúa Giêsu cho các môn đệ của Ngài về vấn đề thề hứa. Điều này liên quan đến điều răn thứ 8 khi họ làm chứng về một điều gì đó. Để tránh việc làm chứng dối nên luật buộc những người làm chứng phải thề. Nhìn từ khía cạnh này, phía sau vấn nạn thề hứa là khao khát của con người muốn biết sự thật và cám dỗ nói dối, nói không đúng sự thật.
Bản dịch bài Tin Mừng chúng ta đọc hôm nay không có chữ “một lần nữa.” Chữ này quan trọng vì nó ám chỉ về sự bắt đầu phần dạy mới. Tức là chúng ta đi được nửa chặng đường những lời dạy của Chúa Giêsu về tiêu chuẩn của luật mới cao hơn luật cũ trong bải giảng trên núi. Sau công thức giới thiệu là câu trích từ Cựu Ước (x. Lv 19:12; Ds 30:3). Hình như có một sự căng thẳng hợp lý giữa phần đầu “chớ bội thề, nhưng hãy trọn lời thề” [điều này ám chỉ rằng việc thề hứa có xảy ra] (Mt 5:22) và “đừng thề chi cả” (Mt 5:34). Lời dạy của Chúa Giêsu, “còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: đừng thề chi cả,” được công thức hoá thành một mệnh lệnh tiêu cựu [không được], và những ví dụ kế tiếp trong câu 34b, 35, 36 (trích từ Is 66:1 và Tv 48:2) là những công thức thề hứa, và những công thức này tránh dùng tên Thiên Chúa [giới răn thứ hai], điều mà người Do Thái đạo đức hết sức tránh: “Đừng chỉ trời mà thề, vì trời là ngai Thiên Chúa. Đừng chỉ đất mà thề, vì đất là bệ dưới chân Người. Đừng chỉ Giêrusalem mà thề, vì đó là thành của Đức Vua cao cả. Đừng chỉ lên đầu mà thề, vì anh không thể làm cho một sợi tóc hoá trắng hay đen được.” Nhưng trong việc tránh dùng tên Thiên Chúa, thì một cách nào đó mở đường cho ý hướng không thành thật vì Thiên Chúa đã bị loại ra khỏi bức tranh của những lời thề. Chúa Giêsu ám chỉ trong (câu 36) rằng không có gì trong công trình sáng tạo mà không đến từ Thiên Chúa và lệ thuộc vào Ngài, và như thế phản chiếu vinh quang của Ngài như Đấng Tạo Hoá. Mỗi người chúng ta cũng đến từ Thiên Chúa, vậy cuộc sống của chúng ta đã phản chiếu vinh quang của Ngài chưa?
Câu kết, “nhưng hễ ‘có’ thì phải nói ‘có,’ ‘không thì phải nói ‘không’; thêm thắt điều gì là do ác quỷ” (Mt 5:37), là câu quan trọng nhất trong bài Tin Mừng hôm nay. Đây là một mệnh lệnh mang tính tích cực [nên làm] liên quan đến vấn đề ăn nói, để cân bằng mệnh lệnh tiêu cực trong câu 34. Trong Tân Ước, chỉ có đoạn Mt 23:16-22 và Gc 5:12 có ý nghĩa song song với đoạn Tin Mừng hôm nay; còn đoạn 2 Cr 1:17-19 tuyên xưng rằng Chúa Giêsu là tiếng “có” [hoặc “vâng”] muôn đời của Thiên Chúa cho chúng ta. Vấn đề mà những đoạn này nói đến là vấn đền ngôn ngữ. Qua những lời được trích trong đoạn Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu chống lại sự giả hình, nguỵ biện và tầm thường hoá mang tính chuyên nghiệp về ngôn ngữ trong cuộc sống và thay thế chúng với tư tưởng về sự đơn sơ và ngay thẳng trong lời ăn tiếng nói. Tư tưởng chống lại này không nhằm mục đích chống lại lối nói văn chương và dùng dụ ngôn hoặc những công thức thề hứa, bao lâu những điều này mang tính trung thực. Như chúng ta biết, trong những lời này, Chúa Giêsu sử dụng Mười Điều Răn. Tuy nhiên, Mười Điều Răn không nói gì đến việc thề hứa, nhưng có nói trong điều răn thứ hai là: “Ngươi không được kêu tên Thiên Chúa vô cớ,” và trong điều răn thứ tám là: “Ngươi không được làm chứng gian.” Qua hai điều răn này, Chúa Giêsu ngụ ý rằng ngươi phải luôn nói thật, nhất là trong những vấn đề quan trọng liên quan đến Thiên Chúa và tha nhân. Chúa Giêsu kết hợp hai giới răn này với nhau bằng cách nói rằng ngươi không được thề bởi tên của Thiên Chúa hoặc những gì thay thế cho tên của Ngài; ngươi chỉ đơn sơ nói sự thật. Đây là lời nhắc nhở cho chúng ta về sự thành thật trong lời ăn tiếng nói. Nhiều người trong chúng ta biện minh rằng: tôi chỉ nói “dối tí thôi,” không hại đến người nào. Chúng ta phải nhớ nguyên tắc trong luân lý là: mục đích không thể biện minh cho phương tiện. Dù mục đích là “không hại đến ai,” nhưng phương tiện là “nói dối.” Tự bản chất, “nói đối” là xấu, nên dù mục đích có tốt thế nào đi nữa thì cũng không thể làm cho việc nói dối nên tốt [không thể làm cho “dối trá” trở thành “sự thật”]. Hãy sống theo lời khuyên của Chúa Giêsu: sống đơn sơ! Có thì nói có, không thì nói không. Thêm lời đặt chuyện là do ma quỷ mà ra.
Lm. Anthony, SDB.
………………………………..
Suy Niệm 3: Chân thật trong lời nói
- Chúa Giêsu đến kiện toàn Lề luật và lời các tiên tri nên Ngài dạy các môn đệ : Luật xưa cấm bội thề (lỗi lời thề), nghĩa là luật xưa cho phép thề nhưng một khi đã thề thì không được bỏ lời thề, mà phải làm đúng theo lời đã thề hứa. Còn Thầy, Thầy không cho thề thốt chi hết, mà phải luôn luôn thành thật : bụng nghĩ sao, miệng nói vậy, luôn luôn phải nói đúng sự thật, mọi lời giả dối, phỉnh gạt là do “ác quỷ” bầy vẽ bịa đặt, làm cớ cho người ta lỗi phạm lề luật và mất uy tín, không tin cậy nhau.
- Trong bài Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu nhấn mạnh đến sự lương thiện và chân thật trong lời nói cũng như những hành động của con người. Ngài cho chúng ta hiểu rằng Ngài chính là cội nguồn của chân lý và chân lý của Ngài giải thoát chúng ta khỏi các ảo tưởng và sự giả dối. Chính vì thế, Chúa Giêsu lên án những kẻ làm chứng dối và luôn cả những kẻ lấy danh Thiên Chúa mà thề nguyền. Chúa Giêsu muốn nhắn nhủ các môn đệ rằng lời nói của các ông phải bắt rễ từ cội nguồn sự thật là Thiên Chúa mà không cần tới một nghi thức, hay thủ tục rườm rà hay giả tạo nào của xã hội loài người đặt ra để bảo đảm cho lời chứng của mình.
- Trong một xã hội mà sự dối trá lừa đảo đã trở thành luật sống, thì sự trung thực quả là vàng.
Phải chăng nhiều người Kitô hữu chúng ta lại không cho rằng trong hoàn cảnh hiện nay, giới răn thứ tám không còn ràng buộc nữa ? Người người dối trá, tại sao tôi không đối trá, miễn là tôi không vi phạm đến quyền lợi người khác thì thôi !
Chúa Giêsu không chấp nhận bất cứ một luật trừ trong giới răn này :”Có thì nói có, không thì nói không, thêm thắt điều gì là do ma quỉ mà ra”. Nền tảng của giới răn này chính là phẩm giá của con người. Con người là hình ảnh của Thiên Chúa, mà Thiên Chúa là Đấng chân thật, cho nên thuộc tính cơ bản nhất của con người cũng phải là chân thật. Thiên Chúa phán một lời liền có trời đất muôn vật, không có quãng cách giữa lời nói và hành động của Thiên Chúa. Người tôn trọng phẩm giá cao cả của mình đương nhiên cũng là người tôn trọng lời nói của mình, đó là đòi hỏi của bất cứ nền luân lý đạo đức nào (Mỗi ngày một tin vui).
- “Có thì nói là có, không thì nói là không” (Mt 5,37).
Về vấn đề này, thánh tiến sĩ Tôma Aquinô đã ghi lại trong sổ tay một đoạn văn ngắn sau đây :”Thiên Chúa chính là một bậc thầy tuyệt hảo, Ngài đã để lại cho chúng ta 2 tác phẩm siêu việt để chúng ta có thể được học hỏi một cách chu đáo. Đó chính là pho sách Tạo Vật và pho sách Kinh Thánh. Riêng với pho sách tạo vật, thì có bao nhiêu tạo vật trong vũ trụ thì có bấy nhiêu chương sách tuyệt mỹ trong tác phẩm ấy. Cuốn sách khổng lồ này đã dạy cho chúng ta sự thật mà không pha trộn vào đó một chút giả dối nào cả. Vì thế, khi có người đến hỏi nhà hiền triết Aristote rằng, ông ta đã học được ở đâu mà có được những cơ sở lý luận, những tư tưởng trung thực và cao cả đẹp như vậy, thì ông ta đã trả lời :”Tôi đã học được từ chính các tạo vật quanh tôi, bởi vì các tạo vật thì không bao giờ biết nói dối”.
- Thiên Chúa rất ghét sự gian trá, Ngài đã phạt thật nặng những người lừa đảo, thiếu thành thực. Sách Tông đồ Công vụ có thuật lại : Hồi ấy, có hai vợ chống Anania và Saphira bán ruộng, lấy tiền dâng các tông đồ, nhưng lại lừa đảo thánh Phêrô, giữ lại một phần. Người chồng là Anania đưa tiền để dưới chân thánh Phêrô, và vì thiếu thành thực, nên thánh Phêro đã nặng lời lên án hành vi giả trá của anh . Lập tức anh ngã lăn ra chết.
Ba giờ sau người vợ là Saphira đến gặp thánh nhân và khi thánh nhân hỏi :”Tiền bán ruộng chỉ có bấy nhiêu sao” ? Saphira lừa dối thánh nhân trả lời là :”Chỉ có ngần ấy”, và Saphira cũng ngã lăn ra chết (x. Tđcv 5,1-11).
- Truyện : Nhà hiền triết Xénophon với cái lưỡi.
Nhiều người trong chúng ta thuộc lòng câu chuyện “Cái lưỡi” của Xénophon, sống vào thế kỷ thứ 6, Xénophon bị bắt làm nô lệ trong một nước láng giềng. Biết ông là người tài giỏi, vua trao cho ông nhiều việc. Một trong những việc quan trọng là thiết tiệc. Vua sai ông chọn một món ăn ngon nhất để đãi khách. Ông liền ra chợ mua toàn là lưỡi về nấu. Thực khách ăn và khen ngon.
Nhưng một lần, hai lần, ba lần, lần nào người đầu bếp cũng chỉ đãi toàn lưỡi. Ngạc nhiên, nhà vua cho tìm ông đến hỏi lý do. Người nổi tiếng là khôn ngoan mới giải thích : Còn gì quí hóa cho bằng lưỡi : lưỡi là máy khôn ngoan, nhờ lưỡi ta học biết điều khôn ngoan, nhờ lưỡi con người biết ca tụng lẫn nhau, nhờ lưỡi con người giao ước với nhau và dâng lời cảm tạ Thượng Đế, không gì cao quí cho bằng lưỡi.
Nhà vua lấy làm ưng ý về sự giải thích đó, và để thử lòng nhà hiền triết, vua sai ông nấu một món ăn dở nhất. Lại một lần nữa, Xénophon nấu toàn là lưỡi. Khi được vua chất vấn, ông giải thích : Tâu bệ hạ, còn gì xấu xa cho bằng cái lưỡi, dưới ánh mặt trời này còn gì xấu xa mà lưỡi không can dự vào : phản bội, bất công, gian dối, lừa đảo, trộm cắp, giết người, chiến tranh, tất cả đều do cái lưỡi : nó có thể làm sụp đổ cả Đế quốc, có thể hủy hoại cả một dân tộc, đạp đổ cả một gia đình, còn gì xấu xa cho bằng cái lưỡi.
Ai trong chúng ta cũng hơn một lần hối tiếc vì những lời do miệng lưỡi chúng ta thốt ra. Và một lời lẽ xúc phạm đến người khác cũng là một xúc phạm đến Thiên Chúa. Một lời dối trá cũng là một lừa đảo người khác, đồng thời xúc phạm đến bản thân bởi vì đánh đổ hình ảnh của Thiên Chúa – Đấng chân thật.
Lm. Giuse Đinh Lập Liễm Gp. Đà Lạt