Dấu ấn của người nữ trong Đức tin Ki-tô giáo

Kitô giáo, đặc biệt là Công giáo, mang nơi mình những dấu ấn dịu dàng của nữ tính. Có những điều hiển nhiên; có những điều cần tinh tế mới nhận ra. 

Trước tiên, hãy nhìn vào khía cạnh hiển nhiên: Hội Thánh là Hiền Thê của Chúa Kitô.

Brant Pitre viết trong cuốn Chàng rể Giêsu rằng: “Trong truyền thống Do Thái cổ xưa, từ xa xưa nhất mà chúng ta có thể biết, sách Diễm Ca không được hiểu như một bài thơ tình hay như một ẩn dụ về linh hồn cá nhân nào đó; nó cần được hiểu như một ẩn dụ về tình yêu hôn phối của Thiên Chúa dành cho dân Israel.”

“Trong mầu nhiệm sâu thẳm nhất, toàn bộ lịch sử cứu độ thực chất là câu chuyện tình thiêng liêng giữa Đấng Tạo Hóa và  loài thụ tạo, giữa Thiên Chúa và Israel, một câu chuyện đạt đến đỉnh cao trên cây thập tự thấm đầy máu.” – Tác giả nhấn mạnh.

Hội Thánh hiện vẫn đang trông đợi Đấng Lang Quân của mình, như trong các dụ ngôn tiệc cưới của Chúa Giêsu, và chờ đợi để tham dự vào tiệc cưới thiên quốc.

Hội Thánh mang nhiều đặc tính “được phú bẩm nơi người nữ” – hồng ân đặc biệt của người nữ.

Việc liệt kê các đức tính của người nữ có thể dễ rơi vào những khuôn mẫu và hiểu lầm, vì không người phụ nữ nào sở hữu tất cả các đức tính đó, cũng như không người đàn ông nào hoàn toàn thiếu chúng. Tuy nhiên, nhìn chung, các nhân đức nữ tính thường được liệt kê có thể được gán cho Hội Thánh. Chúng ta có thể kể ra đây một vài ví dụ:

• Sự đón nhận: Trong khi nam tính tìm cách thống trị người khác, thì nữ tính đón nhận và hướng dẫn người khác, như Hội Thánh trong bí tích Hòa Giải và Thánh Thể.
• Nhấn mạnh đến con người: Nam tính tập trung vào nhiệm vụ và sự vật, nữ tính lại tập trung vào con người như trong Tám Mối Phúc Thật và nhấn mạnh vào phân định cá nhân như trong nền linh đạo Công giáo cho thấy.
• Sự đồng cảm: Nam tính đặt nỗi đau của người khác vào góc nhìn khách quan; nữ tính đồng cảm với người khác, ví dụ như trong truyền thống Công giáo về việc dâng lên những đau khổ để cầu nguyện cho người khác.

Hội Thánh được gọi là “mẹ” cũng vì lý do này: để nhắc nhở chúng ta về sự cao cả đặc biệt của Hội thánh.

Tiếp đến, chúng ta thấy sự nhấn mạnh vai trò của phụ nữ trong các sách Tin Mừng.

Từ các trình thuật thời thơ ấu đến biến cố Phục Sinh, Thánh sử Luca đặc biệt đề cao phụ nữ. Phả hệ của ngài nhắc đến Tamar, Rahab, Ruth và Bathsheba; câu chuyện của Ngài bắt đầu với Elizabeth và Anna. Thánh Luca đề cập đến những phụ nữ đã đồng hành với Chúa Giêsu, bao gồm Maria Mađalêna, Joanna, Susanna và “nhiều bà khác nữa”. Rõ ràng, phụ nữ là một phần quan trọng trong kế hoạch của Thiên Chúa dành cho Hội Thánh thời sơ khai, dù họ là những Matta năng động hay những Maria chiêm niệm – một sự phân biệt mà chỉ có nơi trình thuật của Thánh Luca.

Tuy nhiên, các Tin Mừng khác cũng tập trung vào phụ nữ: con gái của ông Giai-rô, người phụ nữ bị băng huyết, người phụ nữ bên giếng nước, người phụ nữ bị bắt quả tang ngoại tình, v.v. Các Tin Mừng cho thấy rằng chương trình của Chúa Giêsu không chỉ dành riêng cho nam giới, và còn cho thấy nữ giới có vai trò nổi bật ngay từ đầu. Và trong số đó, có một người phụ nữ rất đặc biệt.

Mẹ Maria đóng một vai trò trọng yếu trong Tin Mừng theo Thánh Luca. Nhưng có lẽ, vai trò của Mẹ còn lớn lao hơn trong Tin Mừng theo Thánh Gioan.

Nếu hiểu Thánh Gioan là tác giả Tin Mừng thứ tư, thì điều hợp lý là Đức Maria đã có một ảnh hưởng đáng kể. Sau tất cả, dưới chân thập giá, chúng ta nghe rằng “kể từ giờ đó” thánh Gioan đã đón Mẹ Maria “về nhà mình” (Ga 19, 27).

Các tác giả xưa không sử dụng chú thích. Vì vậy, khi Thánh Luca kể những câu chuyện mà chỉ Đức Maria mới biết, ngài đưa ra nguồn thông tin bằng cách nói: “Còn bà Maria thì hằng ghi nhớ mọi kỉ niệm ấy và suy đi nghĩ lại trong lòng” (Lc 2,19). Còn thánh Gioan, sau lời giới thiệu, câu chuyện bắt đầu trong chương 2 bằng việc: “Ngày thứ ba, có tiệc cưới tại Ca-na miền Ga-li-lê. Trong tiệc cưới có thân mẫu Đức Giê-su.”

Tiếng nói của Đức Maria trong Tin Mừng theo Thánh Gioan là tiêu đề của cuốn sách thú vị của Michael Pakaluk thuộc Đại học Công giáo Hoa Kỳ xuất bản năm năm 2021, trong đó ông trình bày bản dịch riêng của Tin Mừng theo Thánh Gioan kèm theo chú giải, nhằm tìm kiếm ảnh hưởng của Đức Maria trong đó.

Một khi lắng nghe Mẹ, bạn sẽ nhận ra sự hiện diện của Mẹ ở khắp mọi nơi.

Nói về sự nhấn mạnh đến con người: Pakaluk chỉ ra rằng Tin Mừng theo Thánh Gioan ghi chép một cách rất đặc biệt một loạt các cuộc đối thoại: với Nicôđêmô, với người phụ nữ bên giếng nước, với đám đông về Bí tích Thánh Thể, với các chị em của Lazarô, với các Tông đồ trong đêm trước khi Chúa chịu nạn – sau đó với Philatô lúc sắp bị đóng đinh và với Phêrô khi Người Phục sinh.

Hơn thế, đây không chỉ là một người phụ nữ bình thường, Pakaluk nói, mà là Theotokos – Mẹ Thiên Chúa, người đã suy đi ngẫm lại về mầu nhiệm Nhập Thể nơi sự hiểu biết Kinh Thánh và hình dung của Mẹ nơi bài Magnificat. Tác giả mời gọi chúng ta hình dung những cuộc trò chuyện trong nhà của thánh Gioan và Mẹ Maria như thế nào, khi hai tâm hồn chiêm niệm thảo luận về Đấng mà cả hai đều yêu mến, Đấng đã tác động sâu sắc đến cuộc đời họ.

Sau cùng, Thánh Gioan mời gọi chúng ta bước vào câu chuyện của Chúa Giêsu Kitô cùng với họ, với một đức tin giống như họ, nghĩa là tập trung vào Chúa Giêsu. Nhưng với một nét chạm nữ tính.

Lời mời gọi

Khi chiêm ngắm vai trò của người nữ trong lịch sử cứu độ và trong đời sống Hội Thánh, chúng ta không chỉ nhận ra sự tôn vinh mà Kitô giáo dành cho nữ giới, mà còn hiểu rằng mỗi người đều được mời gọi cộng tác vào chương trình của Thiên Chúa, bất kể giới tính hay bậc sống.

Xin cho chúng ta biết trân quý và đồng hành cùng những người nữ quanh mình – những người đang âm thầm dâng hiến cuộc đời qua tình yêu, lòng kiên nhẫn, và sự hy sinh. Và trên hết, xin cho chúng ta biết noi gương Mẹ Maria, người nữ tuyệt hảo của đức tin, để sống đời Kitô hữu với tất cả sự đón nhận và tín thác nơi Thiên Chúa.