Jos. Thụ Nhân
Tu sĩ Dòng Phasnxicô Paolo Benanti, một chuyên gia về trí thông minh nhân tạo (AI), đã cảnh báo về những rủi ro về mặt đạo đức của nó trong một hội thảo do Quỹ Paul VI tổ chức tại Madrid, ngài chỉ ra rằng “những người kiểm soát loại công nghệ này kiểm soát thực tế.”
Vị linh mục người Ý, chủ tịch Ủy ban Trí thông minh nhân tạo của chính phủ Ý, nhấn mạnh rằng “thực tế mà chúng ta đang phải đối mặt khác với thực tế của 10 hoặc 15 năm trước và đó là thực tế được xác định bởi phần mềm.”
“Điểm khởi đầu này có tác động đến cách chúng ta thực hiện ba quyền cổ điển liên quan đến quyền sở hữu một thứ: sử dụng, lạm dụng và hưởng dụng,” ngài giải thích. (Từ điển Cambridge định nghĩa quyền hưởng dụng là “quyền hợp pháp được sử dụng tạm thời tài sản của người khác và giữ lại bất kỳ khoản lợi nhuận nào kiếm được từ tài sản đó”.)
Điều này đặc biệt đúng đối với quyền hưởng dụng, bởi vì “các giá trị mà bạn tạo ra khi sử dụng những thiết bị này không phải của bạn mà được chuyển lên đám mây.” Benanti lưu ý.
“Vậy thì ai là những người không có quyền hưởng dụng những thứ đó? Những nô lệ,” ngài giải thích.
Do đó, ngài khuyến khích suy ngẫm về ý nghĩa của việc sống trong một thực tế được xác định bởi phần mềm. “Chúng ta phải có cách tiếp cận đạo đức đối với công nghệ” và đặc biệt là đối với những thứ liên quan đến trí thông minh nhân tạo, ngài nói, “bởi vì chúng là những thứ định hình nên thực tế của thế giới chúng ta, và những người kiểm soát loại công nghệ này kiểm soát thực tế.”
“Chúng ta phải nhận thức rằng chúng ta đang sống trong một thực tế khác. Phần mềm không phải là thứ yếu mà đặt câu hỏi về thực tế là gì, tài sản là gì, những quyền mà chúng ta có là gì,” vị tu sĩ Phanxicô nói.
Tập trung hóa và phân cấp quyền lực
Thứ hai, vị tu sĩ Phanxicô giải thích cách phát triển công nghệ máy điện toán sau Thế chiến thứ hai đã tạo ra những quy trình khác nhau liên quan đến quyền lực, dân chủ và quyền riêng tư.
Vào thập niên 1970, các quy trình phân cấp đã diễn ra ở Hoa Kỳ và Âu châu dẫn đến việc tạo ra máy điện toán cá nhân nhiều năm sau đó “cho phép mọi người có quyền truy cập vào những thứ rất đơn giản.”
Vào thập niên 1990, sau khi Bức tường Bá Linh sụp đổ, ý tưởng là một thị trường tự do hơn “sẽ dẫn đến phúc lợi lớn hơn và thúc đẩy mô hình dân chủ tự do ở những quốc gia có các mô hình khác. Tuy nhiên, chính sách này “khiến Trung Quốc giàu hơn, nhưng không dân chủ hơn,” chuyên gia AI nói tiếp.
Do đó, các giá trị dân chủ phương Tây đã rơi vào khủng hoảng khi người ta nhận ra rằng “bạn có thể giàu có và có phúc lợi mà không cần dân chủ,” ngài nhận xét.
Trong cái gọi là Mùa xuân Ả Rập năm 2011, việc sử dụng điện thoại di động đã cho thấy “sức mạnh của máy điện toán cá nhân”. Nhưng ngay sau đó, sức mạnh này bắt đầu bị nghi ngờ: “Điện thoại di động không còn là đồng minh của nền dân chủ nữa mà là đồng minh tồi tệ nhất của tin tức giả mạo, sự phân cực, hậu sự thật và tất cả những thứ tương tự,” Benanti lưu ý.
Với sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 và lệnh phong tỏa, “chúng ta đã có thể thích nghi với cuộc sống của mình nhờ sức mạnh của máy điện toán cá nhân” thông qua việc sử dụng các cuộc gọi video hoặc phát triển những ứng dụng thanh toán ngân hàng cùng với những công cụ hữu ích khác để thay thế cho việc trực tiếp làm mọi việc.
“Chúng ta nhận ra rằng, trong im lặng, từ năm 2012 đến năm 2020, điện thoại thông minh đã chiếm lĩnh thực tế và giờ đây những điều xảy ra trong thực tế đang diễn ra trực tiếp trên điện thoại,” ngài nhớ lại.
Rủi ro đối với nền dân chủ trong thời đại máy điện toán
Trong thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21, “chúng ta có trí thông minh nhân tạo bên trong điện thoại thông minh” và theo Cha Benanti, nền dân chủ tự do cổ điển đang chuyển thành “nền dân chủ dựa trên máy điện toán.”
Trong đó, “chúng ta đang sử dụng trí thông minh nhân tạo để tước đi khả năng sử dụng máy điện toán của một người và đưa nó đến một nơi tập trung mà chúng ta gọi là trung tâm dữ liệu” theo cách mà một thách thức đạo đức mới xuất hiện: “Bây giờ tất cả các quy trình lại được tập trung trên đám mây.”
Chuyên gia nhấn mạnh rằng những “đám mây” hoặc trung tâm dữ liệu này “thuộc về năm công ty” sở hữu “tất cả dữ liệu”, điều này không chỉ là thách thức cá nhân mà còn là thách thức “đối với những quy trình dân chủ.”
Liên quan đến những thách thức này, vị linh mục giải thích rằng trí thông minh nhân tạo cũng có thể gây ra mối đe dọa đối với quyền tự do của mọi người thông qua khả năng đưa ra dự đoán về hành vi.
“Gợi ý mà bạn có thể quan tâm không chỉ là dự đoán những gì bạn có thể mua mà còn là sản xuất ra những thứ bạn sẽ mua,” ngài tóm tắt.
Khả năng này đặt ra “một vấn đề thực sự” vì sự tồn tại của loại hệ thống này trong túi của chúng ta “có khả năng thúc đẩy và định hình sự tự do của không gian công cộng.”
Những câu hỏi như thế này về điểm yếu, cơ hội, điểm mạnh và mối đe dọa của trí thông minh nhân tạo chính là lý do tại sao “chúng ta nên có quyền quản lý đối với những loại hình cách tân này.”
Về tương lai, Cha Benanti dự đoán trí thông minh nhân tạo sẽ có tác động lớn đến khả năng tiếp cận thông tin, y học và thị trường lao động. Về vấn đề sau, ngài lưu ý: “Nếu chúng ta không quản lý tác động mà trí thông minh nhân tạo có thể gây ra cho thị trường lao động, chúng ta có thể phá hủy xã hội như chúng ta biết hiện nay.”
Nguồn: thanhlinh.net/