Trong một lá thư gần đây gửi các giám mục Hoa Kỳ, trong đó ngài bày tỏ mối quan ngại về “chương trình trục xuất hàng loạt” của Tổng thống Donald Trump, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng có vẻ chỉ trích việc Phó Tổng thống JD Vance sử dụng thuật ngữ Công giáo “ordo amoris” trong bối cảnh cuộc tranh luận hiện tại về vấn đề nhập cư.
Vance, một người Công giáo, trong một cuộc phỏng vấn vào cuối tháng Một đã nhắc đến một “khái niệm cũ của Kitô giáo” mà sau đó ông xác định là “ordo amoris”, mà ông cho biết dạy rằng “lòng trắc ẩn của một người trước tiên phải thuộc về” gia đình và những người đồng hương, “và sau đó” là phần còn lại của thế giới.
“Bạn yêu gia đình mình, rồi bạn yêu hàng xóm, rồi bạn yêu cộng đồng của mình, rồi bạn yêu những người đồng hương của mình ở đất nước mình, rồi sau đó bạn có thể tập trung và ưu tiên phần còn lại của thế giới,” Vance nói.
Viết cho các giám mục Hoa Kỳ về chủ đề di cư vào ngày 10 tháng Hai, Đức Thánh cha đã viết rằng “một quy tắc pháp luật đích thực được xác minh chính xác trong cách đối xử tôn trọng mà tất cả mọi người xứng đáng được hưởng, đặc biệt là những người nghèo nhất và bị thiệt thòi nhất,” mà ngài nói “không cản trở việc phát triển một chính sách điều chỉnh việc di cư có trật tự và hợp pháp.”
Tuy nhiên, “sự phát triển này không thể diễn ra thông qua đặc quyền của một số người và sự hy sinh của những người khác,” Đức Thánh Cha Phanxicô nói.
“Tình yêu Kitô giáo không phải là sự mở rộng đồng tâm của những lợi ích mà từng chút một mở rộng sang những người và nhóm khác,” Đức Thánh Cha viết.
“Nói cách khác: Con người không chỉ là một cá nhân, tương đối bao la, với một số tình cảm nhân đạo! Con người là một chủ thể có phẩm giá, thông qua mối quan hệ cấu thành với tất cả mọi người, đặc biệt là với những người nghèo nhất, có thể dần trưởng thành trong bản sắc và ơn gọi của mình,” ngài tiếp tục.
“Ordo amoris đích thực cần được thúc đẩy là điều mà chúng ta khám phá ra bằng cách liên tục suy ngẫm về dụ ngôn ‘người Samari nhân hậu’ (x. Lc 10:25-37), nghĩa là bằng cách suy ngẫm về tình yêu xây dựng một tình huynh đệ mở ra cho tất cả mọi người, không có ngoại lệ.”
Trong bức thư của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô đề xuất rằng một “lương tâm được hình thành đúng đắn” sẽ không đồng ý với việc liên kết tình trạng bất hợp pháp của một số người di cư với tội phạm, đồng thời ngài khẳng định quyền của một quốc gia được tự vệ trước những người đã phạm tội bạo lực hoặc nghiêm trọng.”
“Nói như vậy, hành động trục xuất những người trong nhiều trường hợp đã rời bỏ quê hương của họ vì lý do nghèo đói cùng cực, bất an, bóc lột, đàn áp hoặc môi trường xuống cấp nghiêm trọng làm tổn hại đến phẩm giá của nhiều người nam cũng như nữ, và của toàn bộ gia đình, và đặt họ vào tình trạng dễ bị tổn thương và không có khả năng tự vệ,” Đức Thánh Cha nói tiếp.
“Tôi kêu gọi tất cả các tín đồ của Giáo hội Công giáo, và tất cả những người nam nữ thiện chí, không đầu hàng trước những câu chuyện phân biệt đối xử và gây ra đau khổ không cần thiết cho những người anh chị em di cư và tị nạn của chúng ta. Với lòng bác ái và sự sáng suốt, tất cả chúng ta được kêu gọi sống trong tình đoàn kết và tình huynh đệ, xây dựng những nhịp cầu đưa chúng ta đến gần nhau hơn, tránh những bức tường ô nhục và học cách hiến dâng cuộc sống của mình như Chúa Giêsu Kitô đã hiến dâng cuộc sống của Người để cứu rỗi tất cả mọi người.”
‘Ordo amoris’ là gì?
Ordo amoris, thường được dịch là “tình yêu được sắp xếp đúng đắn”, là một nguyên tắc đã được thiết lập rõ ràng được coi là hiển nhiên thông qua cả sự mặc khải và lý trí, Cha dòng Đa Minh Pius Pietrzyk đã nói với CNA vào đầu tháng này. Tuy nhiên, mặc dù khái niệm này đã được thiết lập rõ ràng, nhưng việc áp dụng thực tế của nó có thể phức tạp và có thể có sự bất đồng chính đáng về các chi tiết cụ thể.
Thánh Augustine là người đầu tiên giới thiệu thuật ngữ này, giải thích rằng một người sống cuộc sống công chính và thánh thiện là người biết định hướng tình cảm của mình một cách phù hợp: không yêu những gì không nên yêu, yêu những gì đáng yêu và bảo đảm mức độ yêu thương thích hợp được dành cho từng vật hoặc từng người.
Thánh Thomas Aquinas đã xây dựng dựa trên công trình của Augustine nhiều thế kỷ sau đó, viết rằng phải có một “trật tự cụ thể trong những thứ được yêu vì lòng bác ái”. Theo Thánh Aquinas, trong “ordo caritatis”, trước hết và trên hết, Chúa phải được yêu, sau đó là bản thân mình, rồi đến những người hàng xóm, với tình cảm mãnh liệt hơn đối với những người có quan hệ gần gũi hơn, chẳng hạn như gia đình.
Mặc dù thừa nhận rằng một số mối quan hệ mang nhiều nghĩa vụ cấp bách hơn — ví dụ, một người đã kết hôn có trách nhiệm lớn hơn trong việc chăm sóc vợ/chồng và con cái của mình trước khi đáp ứng nhu cầu của người khác — cách tiếp cận của Thánh Aquinas đòi hỏi phải tính đến một số khó khăn và nhu cầu cấp thiết trong hoàn cảnh, nhất là nhu cầu lớn hơn của một cá nhân tại thời điểm đó.
“Chúng ta nên ưu tiên ban cho mỗi người những lợi ích liên quan đến vấn đề mà, nói một cách đơn giản, họ có mối liên hệ chặt chẽ nhất với chúng ta,” Aquinas viết trong “Summa Theologica.”
“Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi tùy theo những yêu cầu khác nhau về thời gian, không gian hoặc vấn đề trong tầm tay: Bởi vì trong một số trường hợp, chẳng hạn, người ta phải giúp đỡ một người lạ, trong tình trạng cực kỳ cần thiết, thay vì giúp đỡ cha mình, nếu ông ấy không cần gấp lắm.”
‘Một trái tim khép kín’
Việc Vance đề cập đến “ordo amoris” như một lời biện hộ cho chính sách nhập cư của Trump bị chỉ trích rộng rãi đã gây ra một cuộc tranh luận trên toàn thế giới, với một số nhân vật Công giáo chỉ trích sự hiểu biết và sử dụng khái niệm này của phó tổng thống và những người khác, gồm một số nhà thần học và triết gia Công giáo, bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao.
Viết trên National Catholic Register, nhà bình luận Cha Raymond de Souza cho rằng Đức Thánh Cha Phanxicô, không hề ủng hộ biên giới mở, mà lên án “việc khép lại trái tim với những người nhập cư, hạ thấp phẩm giá của họ và lợi dụng hoàn cảnh của họ về mặt chính trị.”
“Sự xung khắc giữa Đức Thánh Cha và Vance có lẽ liên quan nhiều hơn đến ngôn ngữ hơn là thần học. Thật khó để nghe thấy trong lời lẽ hùng biện của Trump-Vance tình yêu dành cho người nhập cư, cho dù có được sắp xếp đúng đắn hay không. Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh rằng ngay cả những người bị từ chối nhập cảnh hoặc bị trả về, cũng phải được đối xử một cách tôn trọng và phù hợp với ordo amoris,” de Souza viết.
“Quyết định giải quyết những bình luận của Vance có thể là do lời cáo buộc thù địch đáng chú ý của ông rằng các chương trình tị nạn của các giám mục Hoa Kỳ — theo hợp đồng với chính phủ Hoa Kỳ — được thúc đẩy bởi mong muốn làm đầy ‘mức lợi nhuận tối thiểu’. Đức Hồng y Timothy Dolan hạt New York gọi những nhận xét đó là ‘bôi nhọ’ và ‘rất tệ’. Chúng cũng không đúng sự thật,” de Souza nói tiếp.
“Đức Thánh Cha có thể cảm thấy cần phải bày tỏ sự đoàn kết với các giám mục Hoa Kỳ.”
Nguồn: thanhlinh.net/